top of page

Bedenkingen bij ‘het meest veelzijdige stukje vlees’

“De scharrelkip is bijna niet te onderscheiden qua smaak en malsheid ten opzichte van de biologische kip. Wel van de gewone kip, wat in de volksmond ook wel de ‘plofkip’ wordt genoemd. De ‘plofkip’is vele malen zachter en malser. Bij de plofkip kan er daardoor wel vocht uit de kip komen bij het bakken en braden. Dat zal met scharrelvlees niet gebeuren”.


Ik sta in een lege kippenschuur van 1460m2, naast een zeer trotse scharrelkippenboer in Loppersum, die mij het verschil toelicht tussen ‘zijn kip’ en dat van zijn buren. Ik noem hem hier graag ‘boer Piet’. Donderdagavond zijn 19.000 scharrelkippen van 8 weken oud vanuit deze schuur opgehaald. In groepen van zes werden ze door 6 paar handen gegrepen en in lades van 1 bij 2 meter geduwd, om vervolgens met hulp van een hefwagen in drie vrachtwagens te worden afgevoerd. In Dedemsvaart zijn ze in duizendtallen diezelfde nacht nog geslacht en de volgende dag verwerkt tot kipfilets en andere kipspecialiteiten. Zaterdag liggen ze in de schappen van de Albert Heijn.


19.000 kippen? Vertelde boer Piet niet dat er 8 weken geleden 19.440 kuikentjes binnenkwamen? Wat zijn er dan met die andere 440 kuikens gebeurd? In totaal zijn er inderdaad 440 kuikens gesneuveld, geeft Piet toe. Gemiddeld overlijden er 1-3 kuikens, soms 5-6 per dag. Vooral in het begin. Vaak duidt dat op zwakte of een ontsteking. Of ze weten niet snel genoeg de weg naar het water te vinden, in de eerste dagen na binnenkomst. Want het is er nogal druk.


Normaliter bergt Piet zelfs 20.000 kippetjes. Ofwel, 13-14 kippetjes op een vierkante meter, rekening houdend met ook nog een kippenren buiten, van 72 bij 3 meter. Daarmee zit hij soms net over de grens van het maximaal toelaatbare van 13 stuks per m2 voor scharrelkippen, zeker wanneer deze allemaal binnen blijven.


De mest van de opgehaalde kippen heeft boer Piet naderhand weggeruimd en 200 meter ver buiten de schuur op een betonnen vloer gestort. “Zo ver mogelijk van de schuur” zegt hij, “want er zouden wel allerlei ziektes in kunnen zitten”. “Zouden de scharrelkipfilets bij de Albert Heijn dan ook virussen kunnen bevatten?” Vraag ik. Volgens Piet hoeven de bacteriën, die in de mest achterblijven, niet in het vlees van de kip te zitten. De bacterie heeft volgens hem alleen in het maagdarmkanaal gezeten. Hij laat de mest bovendien altijd door het lab op salmonella testen, 2 weken voor het slachten.


Van Biologische kip vroeger naar plofkip nu

Zo’n 40 jaren geleden was het de standaard dat er maar 10 kippen op een vierkante meter mochten lopen, net als bij de biologische kip nu. Jaren later kwam het voor dat er wel 23 kippen op een vierkante meter liepen. Anders kon de boer er niet genoeg aan verdienen. Door het kunstlicht in de schuur aan te laten, bleven de kippen dooreten. Omdat de kippen in een versneld tempo veel te zwaar werden voor hun lijf, kreeg het de naam ‘plofkip’. De gevolgen van deze ongezonde methode waren allerlei ontstekingen en ziektes. Kippen die niet meer konden lopen en omvielen, door een veel te snel groeiende borst. Hart en longen kwamen daardoor in de verdrukking. Omdat de vertering, door stress en te veel voeding, bij deze kippen eveneens niet goed verliep, was hun ontlasting nat en plakkerig. Door weinig uitwijkruimte liepen ze daar doorheen of gingen er in zitten, waardoor infecties aan poten en lijf ontstonden. Antibiotica werd een standaard medicijn binnen deze megaschuren.

Piet vertelt dat hij in het verleden ook plofkippen hield. Toen had hij 30.000 kippen binnen dezelfde ruimte, dus 20 kippen per m2.


Scharrelkippen

Gelukkig bergt boer Piet tegenwoordig 10.000 stuks minder kippen en mogen ze na 3 en een halve week naar buiten, als ze dat willen. Met dank aan Albert Heijn, die tot de conclusie kwam dat de consument wel een beetje meer wilde gaan betalen voor een ‘scharrelkip’. Daardoor kon Albert Heijn zelf ook meer betalen en kon de kip voortaan rekenen op meer ruimte. In het dak van de kippenschuur heeft boer Piet nu doorzichtig plastic ramen aangebracht, waardoor de kippen ook een beetje daglicht zien. Ook kunnen ze nu, na 3 weken, naar buiten.


De eerste 3 weken na binnenkomst wordt de centrale verwarming flink opgestookt en kunnen de kuikens lekker warm opgroeien. Tegen de tijd dat ze bijna naar buiten mogen, gaat de verwarming langzamerhand omlaag, zodat ze vast aan de temperatuur buiten kunnen wennen. De maatstaf voor Piet is nu, dat hij er zelf ook een beetje gemakkelijk door heen kan lopen qua ruimte en warmte. “maar ja, ik loop er maar een half uurtje per dag doorheen en zij moeten hier 8 weken lang ieder dag vertoeven” zegt Piet. “De kippen in mijn schuur blijven nu enorm goed lopen” zegt hij vervolgens ”omdat ze nu bijna twee keer meer ruimte hebben dan de ‘plofkip”. Maar zelf heb ik bij het woord ‘scharrellen’ toch meer de associatie van ‘lekker rondneuzen’ en met veel meer ruimte. 12-13 kippen op 1 vierkante meter levert niet bepaald de nodige ontspanning? En 10 kippen per m2, zoals nu bij de biologische kip, evenmin.


Het verschil tussen de plofkip en de scharrelkip

Boer Piet stelt voor ook de kippenschuren van zijn buren te bezoeken, zodat ik de verschillen kan zien. We gaan eerst naar buurman Johan. Buurman Johan levert nog wel liever om de 5 weken zijn kippetjes af bij de slachterij. “Plofkippen dus”, denk ik, maar boer Piet heeft me van te voren gewaarschuwd dat woord maar niet te noemen. Buurman Johan bergt in zijn kippenschuur van 1.530m2 op dit moment 30.000 jonge kippen, 19-20 kuikens per m2. Het verschil ten opzichte van de ‘scharrelende’kip is daarmee dus 7-8 kippetjes per vierkante meter. Daarnaast worden de kippen bij boer Johan ook nog eens 2 keer sneller vetgemest tot ‘het meest malse en lekkerste stukje vlees’ dat al na 5 weken wordt opgehaald. Ze zijn vandaag 24 dagen jong, dus ze hebben nog 2 weken te gaan. En dat terwijl hun spierwitte maar magere verenpakjes nu al te klein zijn geworden. Als warmroze skippyballetjes komen de lijfjes boven de schouders omhoog en zakken ze evenzo tussen de pootjes naar beneden. Een afgrijselijk gezicht.


Het toegestane maximum is 40 kilo kip per m2. Daarmee zit boer Johan dus net aan dit maximum, als je weet dat hij 20 kuikens per m2 houdt, die ieder 2 kilo zwaar kunnen worden in 5 weken tijd. Op die manier haalt hij het maximale mogelijke rendement uit zijn kipproduct. “Het is echt een product geworden. Men praat erover alsof het pakjes boter zijn” zegt boer Piet, wanneer we het terrein van buurman Johan verlaten.


Het verschil tussen de ‘plofkip’ en de ‘biologische kip’ is dus het groots. Dit scheelt 10 kippen per m2. Bovendien hebben de biologische kippen een dag- en nachtritme.


De biologische kip lijkt het niet heel veel beter te hebben dan de scharrelkip

“Biologische kip?”zegt boer Piet “Prima, maar ik vind het zelf niet altijd een verbetering van het welzijn van de kip” Een bezoek later, aan een biologische schuur van een andere goede buur, doet dat bevestigen. Piet rijkt mij een papieren blauwen overall aan. “trek deze maar aan”. “Het is daarbinnen nogal stoffig”. Nadat ik de overall heb aangetrokken, gaan we naar binnen. Ook hier gewoon weer een grote schuur en daglicht dat door een paar plastic dakramen gedeeltelijk naar binnen schijnt. De kippen zijn hier 11 en een halve week oud, eveneens wit en zien er best goed uit, maar hebben niet zo heel veel meer ruimte dan de scharrelkip om lekker ontspannen rond te kunnen lopen. Het beeld van loslopende blije bruine kippen in weidse groene velden zie ik hier niet terug. Hier zitten ze alsnog met z’n vijfduizenden binnen, op 500 m2, dus hier lopen gemiddeld 10 kippen per m2. Volgens Piet gaat een kwart van deze kippen ook wel eens naar buiten. Maar dan moet het luik aan de zijkant van de schuur wel open zijn. “Waarom is het luik naar buiten dan niet open?”vraag ik. Omdat de eigenaar vandaag even weg moet en ze buiten gegrepen kunnen worden door roofvogels, als zij dit niet in de gaten houdt. De roofvogels zitten er nu zelfs op te wachten dat het luik aan de zijkant opengaat.“Maar je kunt toch een groot stuk grond omheinen en bedekken met heel fijn gaas?” denk ik dan. Dan blijkt er nog een risico te hangen aan het ‘naar buiten laten van de kippen’. Namelijk het gevaar op ‘vogelgriep’. Zwaluwen bijvoorbeeld maken enorme vluchten en kunnen daarom allerlei virussen meenemen en verspreiden. Hun uitwerpselen komen in het gras terecht, wat een gevaar kan opleveren voor de kippen. En vervolgens kunnen de boeren er zelf ook behoorlijk ziek van worden. “Zouden deze kippen dan überhaupt wel eens lange tijd naar buiten gaan?” vraag ik me dan af. Een van de voorwaarden voor biologische kippen is 2 hectare aan grond in de frisse buitenlucht. Dat is 200m2 aan groene weide. Hier zie ik niet meer dan Ca. 3 bij 30 meter aan weerskanten van de schuur. En drassige modder.

Piet geeft toe dat ze hier geen 2 hectare halen en dat de kippen in koude en natte jaargetijden vaker binnenblijven. Zomers gaan ze wel naar buiten. Wanneer er gras ligt.

Dan doet de boerin de luiken om 8:00 uur open en pas weer dicht wanneer het donker wordt. Vreemd genoeg kiezen de kippen er zelf vaak voor in de schaduw of binnen te blijven.


Biologische kippen.


De inspectie heeft eveneens aangegeven dat ze graag meer groen willen zien en wensen iets met struiken buiten. Maar dat zorg niet voor voldoende winst per m2. "Een kersenboom of appelboom zou wellicht een mooie oplossing zijn, omdat hier weer sap en stroop van gemaakt kan worden" had Piet al voorgesteld. " Maar helaas was de boerin zelf niet zo gecharmeerd van mijn idee" aldus Piet.


Binnen in deze schuur ziet het er niet gezellig uit. Ik zie zelfs, in de hoek, links voor mij, een kluitje kippen gestresst tegen elkaar aanrillen. Volgens boer Piet komt dit door ons onverwachte bezoek, maar ik heb mijn twijfels. De kippen zijn omringd door losse witte veertjes en ik zie bloedspatten op de stenen wand links van de meest bange kip. Het lijkt er meer op dat deze kip kort geleden is aangevallen door een andere kip. Omstandigheden die je ook in gevangenissen aantreft en in wijken waar mensen te dicht op elkaar wonen. “Deze omstandigheden zijn het maximaal haalbare welzijn voor de kip”, volgens Piet. Nog meer ruimte zou financieel niet haalbaar zijn.


Vervolgens zie ik inderdaad vooral heel veel dikke lagen stof. Op hangende gordijnen en zelfs op de rand van de open voercontainer, die het voer over kleinere bakjes verdeelt. “Komt dat stof daarmee niet ook in de voerbakjes van de kippen terecht?” vraag ik? “Jawel” antwoord Piet “maar het is niet erg als ze ook een beetje stof eten”.


Deze ‘biologische kippen’ zijn met hun bijna 12 weken nu dus bijna klaar voor de slacht . De firma Kemper uit de Achterhoek zorgt ervoor dat ze worden opgehaald, laat ze slachten in Uden en verkoopt ze daarna als ‘Kemper Landhoen’’ aan de biologische winkels. Zo ook aan de Groene Weg in Groningen, voor zo’n 25 Euro per stuk. En dat terwijl er dus niets 'Landhoenerigs' aan is. Gewoon witte kippen uit Frankrijk, gevangen in een grote grote schuur.


In Uden worden de biologische kippen ( 5.000 per week) ambachtelijk geslacht. In Dedemsvaart worden de plof- en scharrelkippen (3 miljoen per week!) mechanisch geslacht. Alsof het inderdaad pakjes boter zijn. De biologische kippen zouden bij de mechanische massaslachter problemen opleveren, omdat ze meer veren hebben en niet allemaal van dezelfde grootte zijn. Meer ambachtelijk werk, duurder voedsel en minder kippen per week zorgt voor de hoge prijs van een biologische kip. Maar de ‘landhoenen’ verkopen goed, volgens de firma Kemper. Het idee dat de kippen een beter leven hebben, totdat ze worden geslacht, vinden steeds meer mensen toch belangrijker. De consument krijgt dus een mooier beeld voorgeschoteld dan de werkelijkheid nu laat zien.


Toch schetst de reclame voor ‘de Kemper Landhoen’ : “De Kemper Landhoen krijgt royaal de tijd om in alle rust op te groeien volgens de EU-normen. Dit komt de stevige beet en smaak van het vlees ten goede’. Ook wordt er gesproken van ‘een vrije uitloop’. Nu geeft een tot bloedens toe gepikte kip niet bepaald het beeld van “In alle rust opgroeien” en van ‘vrije uitloop’ is al helemaal geen sprake.


Ook gezellig broeden op het ei is er niet bij

De eieren van de biologische kip worden overigens op dezelfde wijze verwarmd als bij de andere kipsoorten, voordat er kuikens uitkomen. De kuikentjes komen van een broederij uit Groenloo, vertelt boer Piet. Deze broederij heeft de bevruchte eieren van een fokker ontvangen en zorgt ervoor dat de eieren onder de juiste warmte kunnen uitkomen. Dus ook bij het ‘biologische ei’ komt er geen kip aan te pas die er rustig op gaat zitten broeden. Het enige verschil t.o.v. de andere broedeieren is, dat de inhoud van deze eieren meer genen van kippen uit Noord Frankrijk bevatten. Deze kippen uit Noord Frankrijk komen uit de La Belle Rouge, zijn verschillend van kleur en van grootte. Toch zie ik vandaag allemaal kippen van dezelfde grootte en wit van kleur? Volgens Piet zit er toch wel wat wel verschil in. Maar, inderdaad, ze zijn behoorlijk wit, geeft hij toe. Normaliter is 1 op de 20 kippen bruin. Hmmmmm...


Wanneer de biologische kippen worden opgehaald, wordt de mest hier niet uit de schuur geschoven en de schuur evenmin ontsmet. Volgens Piet vond de slachterij dat maar onzin, omdat deze kippen gezond zijn. Kippen die niet gezond zijn, zijn al gestorven en afgevoerd. En het is juist goed als er toch wat bacteriën achterblijven, zodat de kuikentjes vanaf het begin meteen met bacteriën opgroeien en weerstand kunnen opbouwen. Op de verpakking van het biologische kippenvlees staat dan ook niet voor niets met nadruk vermeld dat er bacteriën in zitten en dat het vlees daarom helemaal gaar gebraden moet worden.


We sluiten de middag af bij de lege kippenschuur van boer Piet. Volgende week donderdag wordt daar de vloer weer bedekt met een laagje mengsel van stro en houtsnippers, zodat 20.000 nieuwe kuikens hier ‘lekker’ in kunnen rond ‘scharrelen’. “Dan gaat de centrale verwarming weer aan en stoken we de boel weer op” zegt Piet....


En ik weet het nu zeker: ik word veganist.



 

Droge versus malse kip

¾ deel van de Nederlandse bevolking onder de 40 jaar geeft de voorkeur aan een mals stukje kippenvlees, niet wetende dat dit plofkippen zijn. Zij hebben de periode van hun ouders niet meegemaakt die, 40 jaren geleden, zelf hele kippen bij de kippenslachter ophaalden voor 3 gulden en 75 cent per stuk. Kippen die soms wel 6 maanden oud waren en zelfs eerst eieren hadden gelegd. Deze kip was een stuk droger en taaier.



 

Soort legkip:

Wordt geslacht na:

Aantal kippen per m2:

Kunnen naar buiten?

Dag -èn nachtritme?

Krijgt antibiotica?

Een mals stukje vlees?

Over de kip:

Prijs per ons kuiken:

Biologische

12 weken

10

ja

ja

nee

Minst mals

Half Nederlands half Frans

14 Euro

Scharrel

8 weken

12-13

ja

ja

Preventieve antibiotica is toegestaan. Maar wordt niet door iedere boer gebruikt.

mals genoeg

Een mix van verschillende soorten kippen

3 Euro

Plof

5 weken

19-20

nee

nee

ja

Het meest 'mals'

Een mix van verschillende soorten kippen

1, 50


Comments


Featured Posts
Recent Posts
Volg meer nieuws via:
  • Facebook Classic
  • Twitter Classic
Search By Tags

LET OP!:

 

Copyrights/auteursrechten van alle foto's op deze website behoren toe aan Mirjam Offringa, werkzaam voor Taped.

Mirjam Offringa wordt beschermd door Pictoright. Voor meer info, zie: www.pictoright.nl 

bottom of page